Nạn Kinh (Hoàng Đế 81 Nạn Kinh) – Sách Đông Y

Nan Kinh (难经), còn gọi là Hoàng Đế Bát Thập Nhất Nan Kinh (黄帝八十一难经), là một trong những y điển kinh điển của Đông y, ra đời vào khoảng thời Chiến Quốc – Hán, thường được cho là tác phẩm của Biển Thước hoặc hậu học của ông. Sách gồm 81 thiên, mỗi thiên giải đáp một “nan” – tức vấn đề khó, còn tồn tại nhiều điểm chưa rõ trong Hoàng Đế Nội Kinh. Vì vậy, Nan Kinh được coi như chiếc cầu nối, giúp làm sáng tỏ và hệ thống hóa lý luận y học cổ truyền buổi đầu.

Nội dung chủ yếu của Nan Kinh tập trung vào bốn lĩnh vực lớn: mạch học, tạng tượng, bệnh cơ và chẩn trị. Trong đó, mạch học được trình bày rất chi tiết, xác lập nhiều nguyên tắc quan trọng như “thốn khẩu vi quan”, quy định 24 mạch tượng, tám mạch kỳ kinh, phương pháp phân biệt hư thực, âm dương qua mạch. Đây là nền tảng của học thuyết mạch chẩn trong Đông y sau này.

Ngoài mạch học, sách còn luận bàn về tạng phủ, kinh lạc, sinh lý bệnh lý, quy luật phát bệnh, cùng phương pháp chẩn đoán và trị liệu. Những kiến giải này bổ sung và phát triển thêm cho Nội Kinh, đồng thời đặt cơ sở cho các thầy thuốc thời Hán, Đường, Tống khi vận dụng vào lâm sàng.

Điểm đáng chú ý là Nan Kinh không chỉ đơn thuần giải thích y lý, mà còn thể hiện tư tưởng biện chứng: chú trọng quan sát tổng thể, phân biệt hư thực, hàn nhiệt, âm dương để lựa chọn phép trị thích hợp. Tư tưởng này trở thành kim chỉ nam cho biện chứng luận trị trong suốt lịch sử Đông y.

Với giá trị lý luận và thực tiễn to lớn, Nan Kinh được tôn vinh là một trong “Tứ đại kinh điển” của y học cổ truyền, giữ vai trò bổ sung, giải thích và phát triển hệ thống lý luận của Hoàng Đế Nội Kinh, đồng thời tạo nền tảng cho mạch học và chẩn đoán học Đông y.